Nguyên nhân suy giảm nhận thức

• Ở vỏ não: Cần chú ý tới bệnh Alzheimer và thoái hóa trán – thái dương. Nhóm tổn thương trán – thái dương gồm: bệnh Pick, sa sút trán – thái dương, thất ngôn tiến triển, sa sút trí tuệ ngữ nghĩa, do rượu.
• Ở dưới vỏ não: Bao gồm sa sút trí tuệ do nhồi máu não nhiều ổ, bệnh Parkinson, liệt trên nhân tiến triển, bệnh Huntington, tràn dịch não áp lực bình thường, sa sút trí tuệ liên quan AIDS.
• Ở vỏ não và dưới vỏ não: Có thể kể ra sa sút trí tuệ do mạch máu, sa sút trí tuệ thể Lewy, thoái hóa vỏ – nhân đáy.
• Toàn thể: Đặc biệt là bệnh do prion bao gồm cả bệnh Creutzfeldt-Jakob.
• Các nguyên nhân khác: Hai nhóm lớn là rối loạn chuyển hóa-nhiễm độc (bao gồm thiếu năng giáp, thiếu hụt vitamin B12, do thuốc hoặc kim loại) và nhiễm khuẩn (bao gồm giang mai thần kinh), tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, ít vận động…

Trong các nguyên nhân nêu trên, một số trường hợp có thể điều trị được như: thiếu hụt vitamin B12, acid folíc; cường giáp, suy giáp, cường cận giáp, suy cận giáp, hội chứng Cushing, bệnh Addison; phức hợp sa sút trí tuệ-AIDS, giang mai; do thuốc hoặc kim loại nặng; máu tụ dưới màng cứng, tràn dịch não áp lực bình thường; trầm cảm (sa sút giả dạng).

Triệu chứng suy giảm nhận thức thể nhẹ đến nặng

Với những biểu hiện dễ dàng nhận biết được, suy giảm chức năng nhận thức còn nhẹ có thể nhanh chóng phát hiện và chữa trị kịp thời với những dấu hiệu nhận biết cụ thể như: người mắc bệnh thường xuyên quên mọi thứ đã xảy ra hay những thông tin liên quan đến các cuộc trò chuyện, các bộ phim, các quyển sách đã đọc ngày càng nhanh chóng bị quên lãng. Không chỉ như vậy, suy giảm nhận thức còn khiến người bệnh trở nên chậm chạp và thường tốn nhiều thời gian để suy nghĩ. Tâm trạng của người bệnh cũng bị ảnh hưởng không ít khi luôn trong trạng thái lo lắng, khó chịu nguy hiểm hơn là trầm cảm.

Triệu chứng suy giảm nhận thức gồm:

• Tình trạng quên mọi thứ xảy ra thường xuyên hơn.
• Khả năng ghi nhớ lại các cuộc trò chuyện, các chi tiết trong bộ phim bạn đang xem hay cuốn sách bạn đang đọc bị mất đi.
• Gặp rắc rối khi tìm đường.
• Mất nhiều thời gian để suy nghĩ, đưa ra quyết định chậm chạp.
• Tâm trạng hay rơi vào trạng thái lo lắng, thờ ơ, khó chịu, hung hăng, trầm cảm.
• Khó khăn trong việc đưa ra các bước để hoàn thành mục tiêu công việc hoặc giải thích, hướng dẫn.

Điều trị suy giảm nhận thức

Kiểm soát yếu tố nguy cơ: huyết áp, đường huyết…

Liệu pháp dinh dưỡng và nội tiết

Trong các giả thuyết sinh lý bệnh về dinh dưỡng liên quan đến suy giảm nhận thức – sa sút trí tuệ, người ta chú ý đến tác dụng của các acid béo và kích lực oxy-hóa trong quá trình lão hóa não. Não có nhạy cảm đặc biệt đối với kích lực oxy-hóa vì trong thành phần cấu tạo của não có các acid béo đa phần không bão hòa chuỗi dài rất nhạy cảm với peroxy-hóa nhất là DHA, omega-3. Trong bệnh Alzheimer, protein dạng bột có thể trực tiếp dẫn tới sự gia tăng sản sinh các gốc tự do và gia tăng peroxy-hóa lipid. Các acid béo đa phần không bão hòa omega-3 và các chất chống oxy-hóa sẽ có tác động hiệp đồng. Các chất acid béo đa phần không bão hòa, ngoài vai trò là thành phần trong cấu tạo và độ lỏng của màng các tế bào thần kinh và các đặc tính của mạch máu còn tác động vào diễn biến của quá trình viêm ở não và các gien liên quan đến độ dẻo hoạt (plasticity) của não. Các thử nghiệm bổ sung vitamin E cho thấy có hiệu quả thuận lợi đối với bệnh nhân Alzheimer. Các nghiên cứu dịch tễ học cũng đã chứng minh vai trò bảo vệ chống nguy cơ sa sút trí tuệ hoặc suy giảm nhận thức khi cho bệnh nhân sử dụng loại cá béo (có nhiều DHA) hoặc các acid béo đa phần không bão hòa omega-3 (Barberger-Gateau P, 2005).

Liệu pháp dược lý

Nhiều loại thuốc có khả năng tác động đến các triệu chứng khác nhau trong giai đoạn đầu của suy giảm nhận thức nhẹ.

Các chất có ảnh hưởng toàn thể bao gồm:

• Thuốc điều hòa tuần hoàn não.
• Thuốc chống oxy hóa.
• Các thuốc đặc hiệu đối với dẫn truyền thần kinh như:
• Thuốc ức chế men cholinesterase.
• Thuốc chủ vận nicotin.
• Thuốc chủ vận dopamin.
• Các thuốc nhằm vào sinh lý bệnh
• Các yếu tố dưỡng thần kinh.

Cần chú ý đến các triệu chứng khác nhau trong giai đoạn đầu của suy giảm nhận thức nhẹ

Cần chú ý tới các yếu tố như:

• Học vấn: Có sự khác biệt đáng kể giữa chức năng não của người trưởng thành có hoạt động trí óc và ít hoạt động trí óc.
• Vận động: Nên duy trì đi bộ (nhanh) 30-45 phút ít nhất ba lần mỗi tuần.
• Nghỉ ngơi: Mỗi đêm ngủ đều đặn khoảng 8 giờ.
• Tâm lý: tham gia sinh hoạt đội nhóm, câu lạc bộ.
• Ngoài ra cần quan tâm tới 10 dấu hiệu cảnh báo bệnh Alzheimer (theo Hiệp hội bệnh Alzheimer Hoa Kỳ).
• Mất trí nhớ ảnh hưởng tới kỹ năng nghiệp vụ.
• Khó thực hiện công việc trong gia đình.
• Khó khăn trong giao tiếp ngôn ngữ.
• Sai lạc định hướng thời gian và vị trí.
• Suy giảm phán đoán.
• Khó khăn trong suy nghĩ trừu tượng.
• Để đồ vật không đúng chỗ.
• Có biến đổi khí sắc hoặc ứng xử.
• Nhân cách biến đổi.
• Mất năng lực chủ động.

ThS. BS CKII Võ Văn Tân

Trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Nhân dân Gia Định

Theo Tạp Chí Sức Khỏe

Trở lại Các bệnh

Chia sẻ bài viết:

Copy link thành công

Bạn muốn đặt câu hỏi cho Võ Văn Tân

Đặt câu hỏi cho bác sĩ